Met de zomer nog vers in het geheugen, lijkt de winter ver weg. Maar voor openluchtbaden op vakantieparken, hotels en campings staat het winterseizoen bijna voor de deur. Na een drukke zomerperiode volgt dan nog een flinke klus: het winterklaar maken van het buitenzwembad. Wat komt er allemaal bij kijken om het bassin en de installatie-onderdelen goed door de winter te helpen? Ger Hulshof, zwembadexpert bij C-mark, zet het voor u op een rijtje.

"Er bestaat geen algemeen protocol voor het winterklaar maken van openluchtbaden", begint Ger Hulshof zijn verhaal. “Ieder zwembad is anders en dat betekent dat het altijd maatwerk is. Ook het moment van winterklaar maken en hoe lang je ermee bezig bent, verschillen van bad tot bad.” Toch zijn er twee vuistregels die voor alle baden gelden: het is belangrijk om álle installatie-onderdelen en leidingen bij de werkzaamheden te betrekken en dat het werk klaar is vóór de vorstperiode begint. Het zwembad loopt anders (on)zichtbare en/of technische schade op, wat de nodige financiële gevolgen kan hebben.

Het bassin: overwinteren zonder of met water?
De bassins van een openluchtbad kunnen zonder of met water overwinteren. Beide overwinteringsmethodes hebben voordelen en nadelen. Een bassin laten overwinteren zonder water is relatief goedkoop, maar u loopt het risico dat de vorst schade toebrengt aan (de tegels van) het bassin. Een overwintering met water heeft als voordeel dat de voorjaarsschoonmaak minder inspanning kost. Een nadeel is dat er meer maatregelen nodig zijn om het bassin te beschermen tegen vorstschade. Hulshof: "De ‘beste overwinteringsmethode’ voor het bassin van een openluchtbad bestaat niet. Welke methode u hanteert, hangt af van allerlei plaatselijke factoren. De hoogte van het grondwater rond het bassin speelt hierbij een cruciale rol." In gebieden met hoog grondwater kan een bassin maar op één manier overwinteren: met water. Leegpompen van het bassin is in deze gebieden niet mogelijk: de tegendruk van het water in het bassin is nodig om de druk van het grondwater op te heffen.

Overwinteren zonder water
Bassins die door hun constructie of door hun ligging zijn beschermd tegen de opwaartse druk van het grondwater, kunnen zonder water overwinteren. Dat geldt bijvoorbeeld voor bassins in gebieden met laag grondwater, zoals op de Veluwe, waar het grondwater heel diep ligt. Deze bassins lopen niet het risico dat ze door de druk van het grondwater letterlijk uit de grond worden geduwd. Over het algemeen is deze methode alleen geschikt voor kleine en ondiepe bassins zoals peuter- of kleuterbassins. Hulshof: "Voor de vorstperiode moet al het water uit het bassin zijn gepompt. Regen- of smeltwater dat zich in de winterperiode in het diepe gedeelte van het bassin verzamelt, moet tussendoor worden weggepompt naar het riool. Dat kan met een dompelpomp. Zo voorkomt u dat het water bevriest, uitzet en schade toebrengt aan het bassin."
 
Voor- en nadelen: overwinteren zonder water

• Voordelen van overwinteren zonder water zijn:
  • er vindt vrijwel geen algenvorming plaats;
  • in het voorjaar kunt u gelijk beginnen met de voorjaarsschoonmaak;
  • u voorkomt dat de bouwkundige constructie vorstschade oploopt door ijsafzetting.
• Nadelen van overwinteren zonder water zijn:
  • vorstschade kan echter wel ontstaan doordat oppervlakte- of grondwater in de ruimte achter de tegels dringt. Wanneer dit water bevriest, kunnen tegels versplinteren;
  • de voorjaarsschoonmaak is bewerkelijk.

Overwinteren met water
"Bij overwinteren met water is de grootste uitdaging het voorkomen van vorstschade", zegt Hulshof. "Bassins van roestvaststaal en polyester hebben overigens geen last van eventuele ijsafzettingen. Vroeger werden vaak natuurlijke materialen zoals bladeren, rietbundels of (kreupel)hout gebruikt om de druk van het ijs te verminderen. Modernere oplossingen zijn onder andere hardschuimblokken, platen van roestvaststaal en lokale verwarming." Welke methode u ook gebruikt, het waterpeil moet in alle gevallen ongeveer 30 centimeter worden verlaagd om de constructie van de bassinrand met overloopgoten – de bassinkop – tegen ijsvorming te beschermen. Hulshof legt uit waar u vervolgens op moet letten: "Bij een verlaagde waterspiegel wordt de bassinkop blootgesteld aan uitdroging en verhoogde temperatuurverschillen. Dat kan resulteren in toename van spanningen en het ontstaan van scheurtjes in het materiaal. Daarom is het advies om de bassinkop af te dekken met isolatiematerialen en/of folie." Hulshof wijst ook op de onderwaterverlichting: "Om te voorkomen dat de gevoelige onderwaterverlichting vorstschade oploopt, moet er minimaal 30 centimeter water boven de lampen staan. Als dat niet mogelijk is, dan moeten de lampen uitgebouwd worden." Daarnaast verdient ook de waterkwaliteit gedurende de winterperiode de nodige aandacht om algengroei te remmen en kalkafzetting te voorkomen.

Voor- en nadelen: overwinteren met water

• Voordelen van overwinteren met water zijn:
  • het water beschermt de bekleding van de bassins – tegels of kunststof folie – tegen vorstschade;
  • in het voorjaar wacht een minder intensieve schoonmaak, omdat het verzamelde wintervuil in het water blijft drijven en/of er niet of nauwelijks in terecht komt wanneer bijvoorbeeld een winterkleed wordt gebruikt. 
• Nadelen van overwinteren met water zijn:
  • in geval van verwarmen of circuleren met een dompelpomp zijn er kosten voor elektriciteit en/of verwarming. Die moet u meenemen in de rentabiliteitsberekening;
  • regelmatige controle van de waterkwaliteit en controle op de functionaliteit van de vorstbeschermende maatregelen;
  • regelmatig doseren van waterbehandelingsproducten.

Bescherming van installatie-onderdelen
"Bij het ‘winterklaar’ maken van een openluchtbad horen ook alle installatie-onderdelen: van leidingen tot de technische ruimte tot speeltoestellen. Ook voor deze onderdelen geldt dat vorst veel schade kan aanrichten als u niet op tijd de juiste voorzorgsmaatregelen treft", vervolgt Hulshof. De belangrijkste aandachtspunten volgens Hulshof zijn:

• Filters: het is belangrijk dat de aanwezige zandfilters in de wintermaanden droog worden weggezet, dit geeft bovendien de gelegenheid het filtermateriaal grondig te controleren en waar nodig te herstellen of te vervangen;
• Leidingen: alle leidingdelen die water kunnen bevatten, kunnen in de winterperiode bevriezen. Het is dan ook belangrijk om álle leidingen te legen;
• Pompen en motoren: in de winterperiode vormen hoogwater en stilstand de grootste risico’s voor pompen en motoren. Bij regenoverlast bestaat het gevaar dat er water in de machinekamer terechtkomt, daarom moeten alle onderdelen die gebruikmaken van elektriciteit goed tegen water zijn beschermd;
• Doseerinstallaties: de middelen om de zwemwaterkwaliteit op peil te houden, zijn waterige oplossingen. De kunststof leidingen waar deze vloeistoffen doorheen lopen, zijn niet bestand tegen bevriezing. Ook deze leidingen moet u vochtvrij maken om te voorkomen dat ze kapotvriezen;
• Toiletgebouwen en douches: ook in de toiletgebouwen en douches moeten wintermaatregelen worden genomen, zoals leidingen legen, afsluiters afsluiten en toiletten desinfecteren;
• Buiteninstallaties en zonnepanelen: om te voorkomen dat speel- en sporttoestellen en ander buitenmeubilair gaan roesten, vervuilen of rotten, kunt u deze het best opbergen of afdekken. Zijn er zonnepanelen aanwezig en wilt u deze buiten gebruik nemen? Dan is het raadzaam om contact op te nemen met de leverancier om de juiste procedure daarvoor te volgen.

Heeft u advies nodig voor het winterklaar maken van uw buitenzwembad?
Heeft u vragen of wilt u graag via Xandrion in contact komen met C-mark of een van onze andere partners? Neem contact met ons op via T. 0318-421655 of info@xandrion.nl.